������� �.�.
K��� / �������
���������� �����������������
��������
������ �������� ������� ����� �� ����� ����������
�������� � �������������� �����. ������������ ����� ������� ������, ���� � ����
�������� ������� ������������ ���� ����� ������ �� �������.� ������ � ���, �������� ������������
����������� ������� � ����������� ���������� ������� ����� ����� ���
����������. � ��������� ����������� ������ ������� ����� ������ ���������������
������ ���� �� ����������, � ������ ������� �� ��� ������� �������, ��� ������
�������� ���� ��������������. � ��������� ����� � �� ������������ �����������
��������� ������. ��� �������� ������������� ����������� ������� ������������,
��������������, ����������, ���������������� ������� � ������ ������ ��������
������� ���� �������� ����� ������ ���������� �����. ������ � ���, ��������
������� �������������� ������� ��� ������ �� ����������. �������� ����������� �
���, ��� ��� ��������������� ����� ������������� � ��������� �������� ������.
������� ������ � �������������� ����� ������������, ������ ���� ����� �
����������� ����������������� ������������.
������������ ������� �� ������� ����������, �� �������
����, 1,8 �������� ��� �� �.�. �� ������ ������, ������������� �����������������
������ �� ����� � �������� ������� ������������� �� ����������� �������������
����� ��������� � ������������ ����������� ������� ������� ������� �������
������ ��������� ���� �������� � �������� ������������� (Homo erectus)1.
���, �������, �������� ������� ������� �������� �� ��������� ������������
����������, ������������� � ��������� �������� ������� ���������. �������
������ ����������� �������� (2,6 - 1,8 ���. ���). ���������� ����� � �������
����������� �������� �������������� � ��������� H. sapiens,
������������� � ����� �������� ���������. � ��� � ������ ���������
�������������� ����� 50 ���������� ���������� �� �������� ������� � ������������.
������ ��������� ������������ ������������
��������������� ��������� �������� �� ������� �� ������ �������, ����� ������
���������� ���������� ������ ����������
� �������� ������ �����. � ��� ��� ��� �� ������ ������������� ��������, �
����������� ���������� �������. ������ � ���, ��� ���� ��������� ���������� ��
������ ������������������ � ������������������� �������, ���, � ��������, ��
���������� ��������� � �����-������ �������������� ��������� �������������.
���������� ������� ������������ �����-�������� ��������2, �������
���� � ���������� � ����� ����, �� �������������� ���� ������� ������ �� ��
�������. ���� ������, ��� ��� �������� ���� ����������-����������, �.�.
���������� ���������������� �������������� �������. � ����� ����� ������, ���
�������, ��������� �����-���� ����������� ������� (����� VII ���. ��� �� �.�.), � ������������ �����-����������
�������� ��������� �� ������� ���� ����� 3 �����������, ��� �����, ���
��������������� ������ �������� ������� ������ �� ������� �������, ������ ��
����������� ������� [1]. �� �� ������������� ����� � ��� ����� � � ������
�������� ����������� ����������, ��� ����-����������� � ��������� ������
��������, �� ������ ������, ������������ ����-���������� ���������� ������ ���������
�������������� � �� �� ����� (6-9 ���. ��� �� �.�.) � �������� �� ��� ��
����������. � ���� ��, ��������, ��� ������ � ���� ������ (����� 6 ���. ��� ��
�.�.) ���������� ��� ����� ������������� ������ �������� � ����������������� ������ (������). �����������������
����� ���������� ���������, ��� ��������, ������������� ��������� � ���������.
������ ���������������� �������� ������������ � ��� ����� � �������� ���������
� �������� ����������, ����� ���� � �������� �������� ��������� �������������.
� ��������� ������� ��������� ��� � ���������� ������� �� ������ �� ��, �� � ��
�������� ������ � ����� �� �����.
��� �������� ������
��������, ��� ����������, ����������
������ ���������� ������������ ����������. ���
� ������ ����� ������ ���������� � �������� ������� ��������� �������
������������� ����������� �������� �������. ����������, ��� ����� �����
���������� ��������� �� �������� ���������� ��������, � ���������, ���, ��� � �
����� ����, ����������� ������ �������. ������ � ���, ����������� � �������� ���������
������������ ����� ���������� ������ ��������. �� ���� ���������������
������������ �� ������ �������� ����������� �������� [2]. ������ �����, ��� � ���
����������, ����� ������ �������������� ��������� �� ���� ����������� �������,
���������� ���� ������, ��������� � ������ ������ ����� �������������� ����
������� ������������� � ������ �� ����������� �������, �������, ���������� ����
� ���������� ��������� � ������, ���� � ���, ���������� � ����� ��� �����������
�������������� ������. �������������� ������� ������������ ��� �������� �
���������� ����������� ������� ������� ����������� �������������������
��������, � ����� ��� ���������� ������, ��� � ����������� ��� �������
�������������. ���� ����� ������ ������������, ��� ������ ���������� ��������������
������� ������������ � ����������������� � �������-���������� ����� �����.
����� �������, �����
���������, ��� ������ ������ ��� ������ ���������������� ��� ������������
���������� �������������� ��������. ������������� �������� ������ ����� �� ����
�� ������ ����������� ���������� �������, �� ���� ���������, �� � �������
������ ����������� ��� ���������� ������. � ���� � ����� ������ ����� ������
������������� ���������� ��������, ������ ������, � ��� �����, � ����������
����������������� �����, �� ������ � ���������� �������� � �������� ��������,
���������������, ����� ����, � ����� ��������� �����, ������ �����,
������������ � ��������� ������ ������.
� ��������� �����
�������������� ������ �������� ��������� ���������� ��������������� �������
������� ������� ������� � ���������� ������������ ����������� ��������. �
������ ������� �� ������� ������ ������ �������������� ���������� �������,
��������� ��������� ������������ ��������� ��������������� ���������,
���������� ����������������� ����� � �������� �����, ����������� �� ���� ���������
������ � ������ �����. � �� �������� ������ � ���������� ���������������
��������� ��������������� ������� ������ �� ������� ������������ ������������
�������� �������� ��� ��� ��������� ������������ ������.
����-�������� �������� (IV-III ���.
�� �.�.) �������� �� ������ ����-����������� �����������, ��� ������� ��
��������, �� � �������� ���������� �������� �������� ������, � ����� ������
������� ����� � ���������, ������ ���������� � ����� ����. ��������� �����
��������������� ��������������� ����� ������, �� �� �������� �������,
� ���������� ����������� ������������ ��������������� ������������� (��������
��� ���� ����������� �������������� ��������), ���������� ������������ � �����������,
��������������� � ���� � �������� ������������, ������� �� ���������, ��� ���
���� �������� �������� � ������������� ���������� ����������������. �����������
�������������� �������, ��� ������ �������� ���� �������-�����������
(������������), �.�. ���������� �������� ��������� ��� ������-������������
������� � �������� ��� ����� � ���� ��� ��������������. �������� ������ ������,
��������, ��� ���� ���������� ���������. �� ������ ������, ������ ��������
�������� ����������� �������� ����������� � �������� �����������. � ����� ������,
���������� ����� ����������, ��� ������ �������� ������� �������� �������,
������ �����, �� ������ ������ ��������� �������. ���� �� ����������� � ������
�������������� � �������� �������� ���� � ��������� ����� ������� ����������
���������, � ��������� ���� ������������ ��������� ���������� (�. ������� � �����). ��������� ����������
������ �������� ��������� �������-������������ ��������.
���������� �������� (III ���.
�� �.�.) ������� �� �������� ���������� ��������� ������ �������� � �������,
������������� ���� �������. �������� ��������������� ���������� ����
����������� � �������� ����� ��������� �������, ������ �� ����������. ���� ���
�������� ������ ������������� ���������. ������������ (��������� ��������,
����������� �������� ����) � ��������������������. � ������ ������, ��������
���������� ��������� ��������� ������-�������� �������. ������������� ���� �
��������� ����-�������� ����������, ������, ����������, �� ������ �����������
������������. �� ������ ������, �������� ��������� �������� ��������������,
����������� �� �������, ��������������� ������ ��� ���������� ��������������
������ ��������, �������, ��� ��������, ���� ������� �������� ���������
������������������ ������ ��������� � ����� ������� [3]. ���������� �� ����,
����� �������� ����� � ������ ���� ��������, ��������, ��� ��� ����������
���������� ������� ��� �� ������� �������� ����, ��� � � ������, �� �������
��������� ������� � ������������ �� ������������� ����������� � ���������� ���
��������������� (� ��� ����� � ��������) ������� �������, ��� �
������-��������������.
��� �������������� �����
��������� ������� ��������� ���������� ���������� �������� ��������� ��
�������� ������ �����������, ������������, ���������, ��� �������� ���� �
������������ ������� �������������� ���������������. �� ���������, ��� ��� ����
������������ ����� (�������, � �������� ������ �� ��� ����� ������� ����
����������� �������� � ������� ����� ���������� ��������). ����� ����, ����������
�������� ���������� ������� ��������������� � ����������������� ������� ��
������� ���������� ������������ ����������� ������. �������� ����� ����������
���������� ������� � ���������� ����, � ���������� ������ �������� �
���������������� � ��������� �������� � � ������������ ����. ������ ���� �����
��������� � ����� ������������ ���� ��������������� �������� [4]. ���� ������ ��������
����������� � ���, ��� �� ������������ �������� ���������, ��������� ���������
����������� ��������.
���������������� �������� (II ���.
�� �.�.) ��� ��� ����������, �� ���� �����������, �������� � ���������� ������������
����������� � ��������� ������������� ��������� �������� ��������� �������� �
�������� ������������� �����������. ��������� ������������� ��������� ������
�������� � ����-��������, ��� ���� �� �����. ��������, ��� ������� ������������
������� �� �� ������������, �� �� ����� �������������� ��� �������. ��
�������������� ������ �������� � ������������ ����� ����������� �����
����������, ������� ��������� ����� 4 ���. ��� �� �.�. � ����� ����, ����������.
���������������� �������� ���� �������������� �� ��� ������� ��������
����������� ������, �� ��������� �� ���� ����� � ���������. ��� ����
��������������? �������� �� ������, ��� ���� �� ������, ��� ������ ��������� �
�������������� ������������� ������ �� ����� ������ ��������, �� � �������� �
������� ��������� ����� ������� ��� �� ��������. ����� ������������, ���������
������ �������� ���� ���������������� ��������� ��������, ������� ���������� �
������������� ����, ��� ��� ���� ������ ����������� ������� ���������� �����
(�������, �������, ������, �����, �����-������� ������). ��, ��� ������������
��������������� ����� �����, ����������� ����������� ����� ����������,
��������� ������������ ���������� ��� ������ ����� ������������ ������ ��
���������������� � ��������� �������. ������ �� �������������� ������ �����
����� ����� ��������� ������, ����������������� � ���, ��� ��� ��� �� ����
�������������. ��-��������, ��� ������������� ������ ����� ������������ ���������
� ���������������� ��������, ���� �� ������ ������ ���� �������� ��������������
�� ���������.
��������� �������� (�������� III-II ���.
�� �.�.) ���� ��������������
�� ������� ����� ��������� ��������� ������� ���� �� ���������� ����������� ��
������ �������� � �������. �������� ���� �������� ��������� ���������. ������� (�� ����������� tol � ���� �
men � ������) � ���
������������ �������������� ����������. �� ���� ����� ����� ���������������
�����, � ���� ������� �������� ����, �������� ����� ������ ������, ����������
�� ����� ��� ���������� � �����.
��������� ���������� ��������� ������������ �
����������� ����. ����� ������������ � ���������� ������� ����� �����������,
��� ������ �������� ����� ���������������� ��������� � �����������. ��� ������
���������, ������ �� �������������� �� ����� � ���������������� � ����������
����������.
����������� ���������������� ��������� ���������
������� �� ���� ������ � ���� � �����. ������ ���������� ���-�� � ������������
�����, ��, ����� ����, ��� ����� ���-�� ������� � ����������� ����-���������3.
������ ������������� ��������� ������������ ��� ����, ��� ��������� ���������
�������� �� ��������� ������� ������������ ������� �����������.
�������-������������ �������� (�������� II ���. �� �.�.) �������� ���� �������� �� ���������� �
���� ������� � ��������� � ���������� � ���� ������� � �����. � ������� �����
����������� ����� ����������, ��� ������ �������� �������� ����������
����-�������� � ����������� ������-������������ �������. ��� ����, ��� ���
����������, ������ ������������� � ������� ������� �� ������ �������� ��������
����������������. ������� �������������� ��������� ����� ���������, � ��� �����
� � ����� ������������, �������� �� ������ �� �������.
���������� �������� (XIII-VII ��. ��
�.�.). ��������������� �������� �� ����������
�������� ������, ����������� � ���������������� � �������������� �����. �����
����� ����� ���� � ��������� ���������, �������������, ����� ����� �����
������������ ������������� �����, � ��� ����� � � ���������������� ���������.
���� � ������ ����� ������: ����� � ���������� � ��������� �������� �����
������ ��������� � �������� ������ (���������������� ������� �������� ������).
� ���������, �.�. �������� �����, ��� �������� ��������� ��� ����������
���������� ��������� �������� ���� ����� [5]. ������ � �������������� �������
������������� ��������� � ���������� �������. ����������, ��� �������. ����� �������
�� ���� �� �������� �������, � �������� ������ ������� ����� ���� ������� �
������-�������� ��������� � ���������� �� �������. ����� �������� ��������
��������� ������������ ���������, ��� ������� ��� � ������ � ������-�������
(��� ������ ����� ������ ������), ��� � � ������������������ ���������.
�������, ������� �������� ������, ����� ��� ������� � �����, ������������� ���
������� �������� �������� ������. ����� ����, �� ����� ��������, ���
������������� ����������, ��� �� ��� � ��������� ��������, ���� ��������������,
����� ��� ������� ���� ������������ �������������.
��������� �������� (XII-IV ��. �� �.�.). ��������������� �������� �����
���������� ������ ��������� ����. �������� ��������������� ������ �������
��������� ������� � �������� ���������� ����. ������ �������� ����� ����� �����
�� ������ � ���������������� � ���������� ����������, �� � �
�������-������������, ��� �����������, ������, �� ��������� �������� ����
�������, � ����������� �� ���������� ��������������. �� ������� � ���������
���������� ����� ������ ��������� ��������� ������� � ���� ���������� � �� ���
��� ����� ��� ���� ������� �����. �� ��������� ����� � ���������� �
���������������� ���������� ��������������� � ������� � ������������, �� ����
���� ������������ (����� �, ��-��������, ���������) �������� � �
�������-������������ ���������. � ���� �� ���������������� ������� ����
������������, �������, � ��������������� �������� �������� � ���������������
������, �� ����� ��� ��� ����� ��������� �������� ������ ��������. ������, ����
�������� ������� ������������������ ���� ������� ������ ���, ��� �������
�������� �������� ������������, �.�. ����������, �� �������� ������, ���������
��� ��������� ������������ ����������� �����������. �������, ���������
������������� �������� � �������� ������, �������, ������, ��������� � ��.
������������� �������, �� �� �������. �������� ������ ������ ����
��������������, ��� �� ��� � ������������ ������ ������-������������ �������.
������ ������� ���������� ���� ������������� � ��������� ���������������
������� �������� �� �������� ������� � ������������, ����� �� ������� �
���������. � ���� �� �������� ���������� �������� ���������� � �������� ���� �
��������������� ������, ������ �����, ����� ��� ���������� ������������ �� �������
� ���� ����������� � ���������� ��������� �������� � �������� ����. ������
�������������� �������� �������� �������� ����� ������� � ������������
������ � � ����� �������� � ���
�������� ��������� ������������ ����� ��������� ��������� �������. ���������
���� ������������� ��������� �������� � �������, ��� ���� �������, ���������
��� �� �������� ��������� ����� �� �������� �������. ��������, ��� ��������
����������� �������, ������� ���� ���������� ��� �� ������������� ����������
�������, ������� � ������������ ������� ��� ������������� (� �������������
������) � ������� � �������� �������� � ������� � �������� ��������� ���������
� �������� �������.
��������� �������� �������� ���� �� �� ����������
������ � ����������������� ������ �� �������� �������, ����� ���� ���������
�������� ������� ������������ ������� �� ������� ����� �� ������������
���������. ���������� �������� ���������������� ��������� (���������� ������� �
���� �� �������), � ���������� ���������� ��� ����������-���������� ������
�������� ������������ ��������, ����� ���������������� ���������, � ����������
�� ����� ������ (������ ���� �� ��������� ������ ����� ���������� �������, �
������ �����), �������, ���������������� ������� � ��������� � � ���������� ��
����� ��������� � �����������, ������ ����� �������� ����������� ��������
�������-������������� ������� � ���������, �����, �������� ������� ����������
������� ������, ����� ���������������� ������� ��������� ����������.
�����-����-������� ������ ���������, �������, ������ ������ ������ ������ � ���
������ �� ������ �������� �������, ������� ����� �� ���� ��������� ���������
������������ � �������� �������� � ��������.
� ���������� ����� ���������������� ������������
������-���������� �������� � ����������������� ����� ��� �������� ��������������.
�������� ��� ����������� ������������� ��� � ������������������ �����, ��� � �
����� ������������. � ���� ��, ������������������� ���� �� ��������, � � ����
����� ���� ����������� ��� �������������. � ����������, ��� � ����� ������
���������� ����������� �� �������� ������� ������������� ��������� ��������.
��������� �������� ��� �� ���� � ���� �� ����� ��������, ��� ���������������
���������� ��������� ����������� �� ����� ��������� �������, �� ������ ������,
�� �������� ����������� ��������� ������ �������. �� ���������, ���, ��
�������� �������� ������ ���������������� �������, ������� ��������
������������ � ����������� ����������, ������� �� ������ ������ � �������� ������
���������� ���������.
������ ����������
1. http://www.abkhaziya.org/books/pont/05.html
2. ������� �.�. ������� ������������. � ���������,
1972.
3. Mallory, J.P. (1989), In Search of the Indo-Europeans: Language,
Archaeology, and Myth, London: Thames & Hudson.
4. �������� �. �.,
������� �. �., ������� �. �. (���. ���. ������� �.�.). �������������
������-���������� ��������������� ��������
� ����� ���������������� �������. �������, 2008.
5. �������� �.�. ��������� � �������� �������� ������
// ��������� �� ������� ������ � �������. ���. II. � �������,� 1941. � �. 56.
����������
1 ������ ������������� Homo erectus �������� ��������. �� ��������� ��������� ���
������������� �����, � �� ��������� ������������ ���� � ���������� ���������������
����� �. ���� Australopithecus habilis. �� ����� �������� ���������, ��� ������� ����
���������������� �� ������� ������������ ���������� ����������� �������.
2 ���� ��������, ��� �����-���� ��� ������ ��������� �
������� ��������� ����������.
3 ��������, ����-��������
���� � ����������� ����� ������������� ���������� (�� ������ � �����),
��������, � ���������� ���������� ������������� ��������� ��������� ����������
������������� ��� ����� ����� � ������ � �������, ��� � ����� ����������� ����
�� �������.